Ruộng bậc thang kỳ quan Tây Bắc

Ruộng bậc thang là gì? Ruộng bậc thang ở đâu? Ruộng bậc thang có đẹp không? Trong bài giới thiệu này, chúng ta cùng nhau tìm hiểu để rõ hơn về vẻ đẹp của ruộng bậc thang nhé.

Ruộng bậc thang là gì

Theo wikipedia Ruộng bậc thang là một hình thức canh tác trên đất sườn dốc của nhiều dân tộc khác nhau trên thế giới. Do ở trên các vùng cao, miền núi hiếm đất bằng canh tác, nhất là trồng lúa nước, người ta đã khắc phục bằng cách chọn các sườn đồi, sườn núi có đất màu bạt tam cấp để tạo thành những vạt đất bằng phẳng. Sau đó thì tùy vào ý định canh tác mà có thể để đất khô hoặc dẫn nước từ những đỉnh núi cao hơn về.

Ở Việt Nam thì hình thức canh tác này cũng rất phổ biến ở các khu vực vùng cao như Tây Nguyên, Tây Bắc Bộ hoặc ở các vùng Trung du Bắc bộ…

Từ xưa đến nay, hình ảnh ruộng bậc thang vẫn luôn là một hình ảnh đẹp ở các vùng cao khiến cho du khách, các nhà nhiếp ảnh say mê và tốn nhiều phim ảnh.

Ruộng bậc thang với bài ca vỡ núi

Huyền sử vùng Tây Bắc kể rằng, cách đây khoảng 4 thế kỷ, những tộc người như Mông, Dao, La Chí… di cư đến vùng Tây Bắc để khai khẩn và định cư, nhưng lúc đó bốn thung lũng lớn của vùng Tây Bắc là Mường Thanh (Điện Biên), Mường Lò (Yên Bái), Mường Than (Lai Châu), Mường Tấc (Sơn La) đã có những tộc người bản địa là Thái, La Ha sinh sống. Vì thế, họ phải chọn những dải núi như Khau Phạ (Mù Cang Chải – Yên Bái), Hoàng Liên Sơn (Sa Pa – Lào Cai) và Tây Côn Lĩnh (Hoàng Su Phì – Hà Giang), những nơi có độ cao từ 1000 – 1600m so với mực nước biển để dựng bản, lập mường.

Để đảm bảo đời sống, những tộc người này đã phải chọn hình thức canh tác ngô, lúa nương trên những quả núi đất có độ dốc cao để lấy lương thực. Ban đầu, những thửa ruộng bậc thang chỉ hình thành dưới chân núi để họ chủ động nguồn nước suối tưới tiêu. Sau này dân số tăng lên, họ bắt đầu khai khẩn ruộng bậc thang lên cao dần trên đỉnh núi, hình thành nên những thửa ruộng bậc thang kỳ vĩ ôm quanh những quả núi như ngày nay.

Khai khẩn ruộng bậc thang là một quá trình công phu và tốn nhiều công sức. Ông Cứ A Giàng, người Mông ở xã La Pán Tẩn (Mù Cang Chải) cho biết, theo kinh nghiệm của cha ông để lại, quả núi chọn để làm ruộng có độ dốc vừa phải, có nguồn nước từ khe suối, có khả năng tạo mặt bằng và ít sỏi đá. Việc khai khẩn ruộng bậc thang được tiến hành vào mùa xuân, thường thì vào khoảng tháng 1 đến tháng 3 để đến tháng 4 – 5 là có thể kịp lấy nước phục vụ canh tác.

Còn theo ông Lý Vàn Thạch ở xã Thung Nguyên (Hoàng Su Phì) cho biết, công đoạn khó khăn nhất trong quy trình khai khẩn ruộng bậc thang là san mặt bằng ruộng và làm bờ ruộng, vì nó liên quan đến việc giữ nước và chia đều nước cho toàn ruộng. Ông Thạch lý giải rằng: “Người Dao chúng tôi thường dùng cuốc cào đất thành bờ, dùng chân giẫm và sống cuốc đập mạnh vào để nén chặt bờ ruộng. Độ chênh lệch giữa thửa ruộng trên và thửa dưới thường là 0,5 – 2 m. Khi có nước tháo vào ruộng, bờ sẽ ngấm nước làm cho đất liên kết với nhau rồi cứng lại”.

Công việc khai khẩn được nối tiếp từ năm này qua năm khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên các triền ruộng tựa như những bức tranh nghệ thuật hoành tráng “treo” trên các sườn núi.

Lịch sử hình thành ruộng bậc thang gắn liền với lịch sử và văn hóa cư trú của tộc người Mông, Dao, La Chí, Nùng… trên các địa danh Mù Cang Chải, Hoàng Su Phì và Sa Pa. Trong đời sống tâm linh của các tộc người này, họ quan niệm vạn vật hữu linh nên những thửa ruộng bậc thang, công cụ lao động, và thóc lúa đều được phong thần như: thần ruộng, thần lúa, thần sấm, thần mó nước…

Dấu ấn đa thần đó thể hiện rõ nét qua tục thờ cúng công cụ lao động, cúng thần ruộng và thần mó nước trong ngày Tết của người Mông diễn ra vào tháng 12 âm lịch. Ông Giàng A Chư ở xã Cao Phạ (Mù Cang Chải) lý giải về phong tục này rằng: “Quanh năm cái cuốc, cái cày nó đã vất vả giúp mình cày xới làm ra hạt thóc, hạt ngô nên ngày Tết nó cũng phải được nghỉ ngơi. Vì thế người Mông mình mới có tục dán giấy lên cái cày, cái cuốc.. rồi đưa lên bàn thờ để thắp hương cảm ơn và tưởng nhớ như tổ tiên của mình”.

Hay như cộng đồng người Dao đỏ ở huyện Hoàng Su Phì còn tồn tại một lễ hội khá kỳ lạ là Lễ cúng hồn lúa. Người Dao đỏ quan niệm rằng cây lúa trên ruộng bậc thang cũng có phần hồn và phần xác như con người. Thầy mo Triệu Chòi Hín, người chủ tế trong Lễ cúng hồn lúa năm nay ở xã Hồ Thầu cho biết: “Sau khi thu hoạch lúa trên ruộng bậc thang thì vẫn còn những hạt lúa bị rụng, rơi vãi trong quá trình vận chuyển về nhà. Người Dao mình phải làm lễ để gọi hồn những hạt lúa đó về, để mùa sau không bị mất mùa, thóc lúa theo nhau về nhà nhiều hơn”.

Liên quan đến tín ngưỡng đa thần xung quanh ruộng bậc thang, người Dao, Mông, La Chí, Nùng sinh sống ở vùng núi Tây Côn Lĩnh đến nay vẫn còn truyền cho nhau câu chuyện thờ thần Sấm ở thôn Suối Thầu, xã Bản Luốc. Ông trưởng thôn Suối Thầu Đặng Hồng Cánh kể rằng, cách đây khoảng 300 năm, khi người Dao áo dài đến khai khẩn ruộng bậc thang ở vùng đất này thì mùa màng liên tiếp thất bát vì không có mưa. Từ khi người dân lập ngôi đền thờ thần Sấm thì mưa thuận gió hòa. Vì thế, ngày nay cứ đến vụ mùa canh tác mới, người dân Hoàng Su Phì lại tập trung đến ngôi đền thiêng này để làm lễ cầu mưa.

Ruộng bậc thang – Những bậc thang no ấm

Ông Giàng A Tông, Chủ tịch UBND huyện Mù Cang Chải, người sinh ra và lớn lên trên lưng dãy núi Khau Phạ tự hào về danh thắng quê mình: “Từ đời cha ông, cụ kỵ chúng tôi, ruộng bậc thang đã mang lại nguồn sống. Các thế hệ người Mông nối tiếp nhau không ngừng bồi đắp thêm những nấc ruộng mới. Từ năm 2007, khi Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận ruộng bậc thang Mù Cang Chải là Danh thắng cấp Quốc gia thì những cánh đồng của người dân trở thành một tài sản chung được gìn giữ. Không chỉ tạo ra thóc lúa, ruộng bậc thang còn là bản sắc của người Mông chúng tôi”.

Cũng theo ông Giàng A Tông, nhưng năm gần đây, bà con dân tộc Mông, Thái của huyện Mù Cang Chải đã ứng dụng khoa học vào việc canh tác rộng bậc thang nên năng suất lúa trung bình đạt 53 tạ/ha. Chỉ tính riêng năm 2014, tổng sản lượng lương thực của huyện Mù Cang Chải đạt gần 27 nghìn tấn, góp phần đảm bảo an ninh lương thực trên địa bàn.

Những thửa ruộng bậc thang nằm trên địa bàn ba xã là Chế Cu Nha, La Pán Tẩn và Dế Xu Phình đang là địa điểm thu hút du khách lên chiêm ngưỡng sự kỳ vĩ vào mùa nước đổ và mùa lúa chín. Hàng năm, huyện Mù Cang Chải tổ Lễ hội ruộng bậc thang vào đúng mùa gặt để quảng bá du lịch. “Lễ hội ruộng bậc thang thực chất là lễ hội tôn vinh những cư dân đã đổ mồ hôi, nước mắt, thậm chí cả máu, để tạo nên những nấc thang hạnh phúc, ấm no cho mảnh đất vùng cao này”, ông Giàng A Tông tự hào nói.

Ở Hoàng Su Phì, những thửa ruộng bậc thang đã có lịch sử hình thành từ 3 – 4 thế kỷ trước. Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì nằm trên địa bàn các xã Bản Luốc, Sán Sả Hồ, Bản Phùng, Hồ Thầu, Nậm Ty, Thông Nguyên. Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã chính thức công nhận 760 ha trong tổng số hơn 3.000 ha diện tích ruộng bậc thang của Hoàng Su Phì là Di tích Quốc gia.

Bà con dân tộc Mông, Thái của huyện Mù Cang Chải đã ứng dụng khoa học vào việc canh tác rộng bậc thang nên năng suất lúa trung bình đạt 53 tạ/ha. Chỉ tính riêng năm 2014, tổng sản lượng lương thực của huyện Mù Cang Chải đạt gần 27 nghìn tấn, góp phần đảm bảo an ninh lương thực trên địa bàn.

Ông Hoàng Hải Lý, Bí thư Huyện ủy Hoàng Su Phì cho biết, mỗi năm, ruộng bậc thang cho thu hoạch từ 25 – 27 nghìn tấn thóc, góp phần quan trọng vào việc bảo đảm an ninh lương thực cho hơn 60 nghìn người dân trên địa bàn huyện.

Tại Tuần Văn hóa Du lịch ruộng bậc thang được tổ chức vào tháng 9 vừa qua, Dự án HELVETAS của Thụy Điển đã cam kết đầu tư 5 tỷ đồng tài trợ cho người dân Hoàng Su Phì phát triển loại hình du lịch homestay để thu hút du khách quốc tế đến các địa điểm có ruộng bậc thang nổi tiếng của huyện như: Nậm Ty, Thông Nguyên, Bản Phùng, Bản Luốc… Loại hình du lịch homestay hứa hẹn sẽ mở ra triển vọng để người dân Hoàng Su Phì giới thiệu đến du khách quốc tế những nét đẹp văn hóa, tín ngưỡng về thắng cảnh ruộng bậc thang trên dãy núi Tây Côn Lĩnh.

Còn ở Sa Pa (Lào Cai) việc phát triển, mở rộng ruộng bậc thang ở thung lũng Mường Hoa bao gồm địa phận các xã Tả Van, Lao Chải, Hầu Thào… từ lâu đã là chủ trương của địa phương này để bảo đảm an ninh lương thực tại chỗ, chấm dứt được tệ nạn di canh di cư, vốn kéo dài như một căn bệnh kinh niên. Đến nay, toàn huyện Sa Pa phát triển được gần 2.500 ha ruộng bậc thang, năng suất trung bình đạt 45,6 tạ/ha, sản lượng thóc thu hoạch hằng năm khoảng 120 nghìn tấn.

Những cánh đồng ruộng bậc thang rộng hàng trăm héc ta, được các tộc người ở Sa Pa cần mẫn vạt núi tạo nên “bức tranh phong cảnh khổng lồ” với những đường nét uốn lượn độc đáo đã được tạp chí du lịch Travel and Leisure của Mỹ bình chọn là một trong 7 ruộng bậc thang kỳ vĩ nhất trên thế giới. Thắng cảnh này đang là địa chỉ đỏ để huyện miền núi Sa Pa phát triển du lịch và kinh tế. Chỉ tính riêng năm 2014, Sa Pa đón 1,5 triệu lượt khách du lịch, tổng thu du lịch đạt trên 28 nghìn tỷ đồng.

Ruộng bậc thang ở đâu

Ruộng bậc thang chủ yếu ở các vùng núi cao khắp nơi trên thế giới, tại Việt Nam những thửa ruộng bậc thang nằm ở tây nguyên, nhiều nhất tại vùng núi phía bắc như Mù Cang Chải (Yên Bái), Hoàng Su Phì (Hà Giang) và Sa Pa (Lào Cai) … Thắng cảnh ruộng bậc thang này đang mang lại cuộc sống no ấm cho người dân. Là một sản phẩm du lịch độc đáo của vùng cao Tây Bắc.

Cùng Check in Việt Nam tham quan những thửa ruộng bậc thang này qua hình ảnh nhé

Ruộng bậc thang Quang Bình

Huyện Quang Bình là đầu mối giao thông quan trọng phía Tây – Nam của tỉnh Hà Giang giao thương với tỉnh Lào Cai và Yên Bái.

Tháng 5, tháng 6, khi cơn mưa mùa hạ trút xuống, nước từ các khe suối, thác nước thượng nguồn đổ về lấp đầy những thửa ruộng bậc thang ở các thôn bản vùng cao thuộc huyện Quang Bình, Hà Giang. Vào mùa nước đổ hay còn gọi là mùa đổ ải, đồng bào lại tất bật với vụ mùa duy nhất trong năm. Nước nguồn được người dân dẫn về các thửa ruộng bằng ống tre hay ống nứa chảy nối tiếp nhau từ thửa ruộng cao xuống thửa ruộng thấp. Thời điểm này, người dân nơi đây đang tập trung cho việc khơi nước, đắp bờ, cày ải. Đây là thời điểm thích hợp để du khách có thể chiêm ngưỡng cảnh đẹp thiên nhiên và những thửa ruộng bậc thang mùa nước đổ.

Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì

Nằm ở phía Tây tỉnh Hà Giang, cách thành phố Hà Giang 110km, huyện Hoàng Su Phì có địa hình đa dạng, phức tạp, từ đó hình thành nên hệ thống cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp. Ấn tượng nhất phải kể đến những ngọn núi “cõng” trên mình những thửa ruộng bậc thang kỳ vĩ, nối tiếp nhau như những khuông nhạc trên một bản hòa tấu bất tận. Di tích ruộng bậc thang Hoàng Su Phì đã được xếp hạng quốc gia và là một trong những điểm du lịch quan trọng của tỉnh Hà Giang.

Với các “phượt thủ” chuyên nghiệp, việc “đi phượt” để săn những khoảnh khắc đẹp vào mùa đổ nước hay mùa lúa chín tại Hoàng Su Phì từ lâu đã không còn xa lạ. Những thửa ruộng bậc thang nơi đây có sức hấp dẫn lạ kỳ với giới nhiếp ảnh và những người đam mê du lịch bởi vẻ đẹp kỳ vĩ, thơ mộng. Mỗi mùa, ruộng bậc thang Hoàng Su Phì lại mang một vẻ đẹp riêng. Mùa đổ nước (tháng 4 – tháng 6), những thửa ruộng bậc thang như hóa thành những tấm gương khổng lồ soi bóng trời mây. Đến mùa lúa chín (từ tháng 8 – tháng 10), khung cảnh nơi đây như biến thành một bản hòa tấu với những khuông nhạc là các thửa ruộng bậc thang, còn người dân và những ngôi nhà như những nốt nhạc. Chẳng thế mà giới “phượt thủ” vẫn truyền tai nhau “Nhất Su Phì, nhì Bắc Mê” khi nói về vẻ đẹp độc đáo của ruộng bậc thang nơi đây.

Ruộng bậc thang Yên Minh

Huyện Yên Minh nằm ở phía đông bắc tỉnh Hà Giang, cách thành phố Hà Giang khoảng 98 km về hướng đông bắc theo Quốc lộ 4C, tỉnh lộ 176 theo hướng nam đi huyện Bắc Mê, có vị trí địa lý:

• Phía đông giáp huyện Mèo Vạc và huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng
• Phía tây giáp huyện Quản Bạ và huyện Vị Xuyên
• Phía nam giáp huyện Bắc Mê
• Phía bắc giáp huyện Đồng Văn và Châu Văn Sơn, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.

Là quê hương của rừng thông, ruộng bậc thang, rừng nguyên sinh nhiệt đới. Yên Minh là sự hòa trộn của thảm động thực vật nhiệt đới và ôn đới – khí hậu Châu Âu trên đất Hà Giang. Sống chậm, thưởng thức cảnh trí hay đơn giản là tản bộ dưới tán rừng quốc gia Du Già.

Không khó để có thể ngắm nhìn những ruộng bậc thang tại đây:

Ruộng bậc thang Mù Cang Chải

Ruộng bậc thang Mù Cang Chải là những ruộng bậc thang nằm trên các sườn núi, lớp nọ gối tiếp lớp kia với diện tích khoảng 2.200 ha ở huyện Mù Cang Chải, Yên Bái.

Từ trên đỉnh núi cao, du khách có thể phóng tầm mắt xuống các thửa ruộng bậc thang uốn lượn mềm mại dưới chân những dãy núi xanh mờ sẽ cảm nhận được sự phóng khoáng, kỳ vĩ và tuyệt đẹp của cảnh sắc nơi đây. Hơn nữa, với địa hình núi cao, vực sâu, địa hình bị chia cắt nhiều nên mỗi “thửa ruộng – mâm xôi” đều xen giữa các khe nước lớn nhỏ, trập trùng là những rừng thông bạt ngàn.

Cập nhật những hình ảnh đẹp của ruộng bậc thang Mù Cang Chải

Ruộng bậc thang Sa Pa

Ruộng bậc thang La Pán Tẩn

Ruộng bậc thang Y Tý

Xem thêm:

Top 12 địa điểm phải checkin khi đi du lịch Mù Cang Chải

Top 10 địa điểm du lịch Tuyên Quang nổi tiếng

Đang cập nhật …